Anasayfa » Türkiye Niçin Farklı?

Yazı Hakkında

Başlık: Türkiye Niçin Farklı?
Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi (s.3)
Tarih: 15 Ekim 1995, Pazar

Yazı

HAFTAYA BAKIŞ

AHMET TANER KIŞLALI

Türkiye Niçin Farklı?

Türkiye’de görev yapmış bir İngiliz diplomat dostum vardı. Daha sonraki yıllarda bir komşu İslam ülkesinde uzun bir geziye çıkmıştı.

Karşılaştığımızda bir gözlemini aktardı;

– Komşunuzu gezerken hayretler içinde kaldım. Köylüden bir bardak su istiyorsunuz, hemen avucunu açıp para bekliyor… Oysa Türk köylüsü, size ikram ettiği ayran ya da çay için para vermeye kalkarsanız, bunu hakaret sayar. Anadolu insanını, Ortadoğu ya da Müslümanlık genellemesi içine sokmanın yanlışlığını şimdi anlıyorum!

★★★

Tito döneminde, Belgrad’da bir ‘özyönetim” seminerine katılmıştım.

Son gün, çeşitli ülkelerden gelen katılmacılar için bir gezi düzenlenmişti. Genç bir kız, güzel bir Fransızca ile bilgi veriyordu.

Osmanlı döneminin baskılarından söz etti. Örnek olarak da Osmanlı egemenliği sona erdiğinde kentte yaklaşık yüz kadar cami bulunduğunu gösterdi… Dayanamayıp sordum:

– Peki nerede şimdi o camiler?

Kızardı, bocaladı ve konuyu değiştirdi:

Türk “barbar”, Sırp “uygar”… Ve o “uygar Sırp”, Bosna’da Türkten farklılığını kanıtladı.

★★★

Çok iyi bir Türkiye uzmanı olan Andrew Mango, ünlü 5 Nisan Kararları’ndan sonra şöyle demişti:

– Halkın geliri bir anda yüzde 50 düştü. Yoksullaştılar, fakat tepki doğmadı. Kahire’de ekmek kargaşalıktan, halkın ayaklanmasını, kenti ateşe vermesini hatırlayın. Brezilya’da dükkânlar yağmalandı. Avrupa’da yüzde 5 azalma yüzünden yer yerinden oynuyor. Türkiye’de tepki yok!

Ve eklemişti;

– İstanbul gibi sefaletin yaygın olduğu bir şehir, hâlâ güvenli. Korkmadan sokağa çıkabiliyor… Oysa yoksulluğa bakıldığında, suç oranının patlaması gerek!

★★★

“Demirperde” döneminde üç ülke, baskı yönetimlerine karşı zaman zaman başkaldırdı; Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya.

Bu üç ülkenin insanları da tarih boyunca hep “bağımsızlık”ları için savaşmışlardı… Yani “özgürlükleri için savaşma gelenekleri vardı. Ama uzun bir devlet gelenekleri güçlü bir “merkezden yönetim” gelenekleri
yoktu.

Oysa tarihi boyunca büyük devletler kurmuş olan Rus halkı için durum farklıydı.. insanlar “otoriteye itaat “e alışkındı.

Tıpkı Anadolu insanı gibi!

Anadolu insanının farkı nedir?

Birincisi, hiçbir ulusa karşı “onulmaz” bir kin ve nefret duymamasıdır.

Çünkü, tarihi boyunca hep bağımsız yaşamıştır. Araplar, Sırplar ya da Yunanlılar gibi bir “eziklik duygusu” içinde değildir. Bu nedenle de dahan soğukkanlı, daha sağduyulu düşünebilir…

İkincisi: her bunalımda, her şeyi kırıp dökmek gibi bir“çocukluk hastalığı “na sahip bulunmamasıdır.

Çünkü, güçlü bir devlet geleneği vardır…

Üçüncüsü; hoşgörülü olmasıdır.

Çünkü, Anadolu’nun çok kültürlü yapısı, farklıya alışmasını peşinden getirmiştir. Göçebe kültürünün “eşitlik” ve “dayanışma” öğeleri ise, bu hoşgörüyü kolaylaştırmıştır…

“Anadolu’nun İslamı”, işte bu nedenle farklıdır. Laiklik ve demokrasi, işte bu nedenle Anadolu’da gerçekleşme şansı bulabilmiştir. Kemalist devrim, işte bu temel üzerinde yükseldiği için başaRIlı olmuştur!..

★★★

“Ortadoğu bataklığı”nda, göreceli olarak istikrarlı bir Türkiye var.

Çünkü Türkiye farklı…Bunalımlara dayanıklı.

Çünkü Türkiye, ünlü yabancı uzmanın deyişi ile “bölge devletleri Yunanistan, Bulgaristan, Suriye vb- gibi bir gecekondu devlet değil!”

Ülkeyi yönetenlerin ya da yönettiklerini sananların en
büyük şansı da bu!..

Orijinal Görsel

Yorum Yaz

Yorum yaz