Kürtlerin Dili ve Zazalar

HAFTAYA BAKIŞ

AHMET TANER KIŞLALI

Kürtlerin Dili ve Zazalar

M. Şerif Fırat bir Zaza idi. Hormek aşiretindendi.

Zazalarla ilgili araştırmaları ilginç sonuçlar vermişti. 12 kuşaklık bir seçere ortaya koymuştu. Zazaların 300 yıl öncesine kadar Türkçe konuştuklarını öne sürmüştü. Kendi yöresindeki birçok aşiret, köy ve türbe isminin Türkçe olduğuna dikkat çekmişti.

Ona göre Zazalar Türk kökenliydi. Ve Orhan Gazi ile Sultan Murat da bu durumu onaylamışlardı.

Kürt milliyetçiler M. Şerif Fırat’a çok kızıyorlardı.
Vurularak öldürüldü.

***

“Kürtlerin Kökeni Üzerine” başlıklı yazı bu köşede yayımlanalı birkaç hafta oluyor.. Çok ilgi çektiği anlaşılıyordu. Üstelik konunun başka yanlarına da değinmek sözü vermiştim. Ama olaylar, bu sözü yerine getirmemi geciktirdi..

Sayın A.Tayyar Önder’in beş yıllık araştırması, hemen tüm malzemeleri önümüze koyuyor.

Köken, büyük ölçüde ırkla ilgili. Oysa asıl önemli olan ırk değil, kültürdür. Kültür konusunda ise en önde gelen öğe dil. Ve Kürtler arasında bir dil birliğinin bulunmadığını da, Türk kamuoyunun geniş bir kesimi bilmiyor.

Kürtçenin birçok lehçesi var. Türkiye’de en yaygın
olanı da Kırmançça.

Bir… Kırmançça ile Zazaca arasında hiç benzerlik yok. İki ayn dil olduklarını, çeşitli yabancı uzmanlar kanıtlıyorlar.

İki… Zazaca Kırmanççaya uzak, ama Türkçeye daha yakın. Ve Türkiye dışında da Zaza yok.

Üç… Türkiye’de Kırmançça konuşanlar arasında da, birbirini anlamayan birçok grup var. Japon dilbilimci Goişi Kojima’nın araştırması bunun somut örneklerini ortaya çıkardı.. Birbirini anlamayan komşu
köyler bile bulunuyor.

★ ★★

Kürdolojinin babası sayılan Vladimir Minorsky,
Kürtçeyi, çok farklılıkları olan bir “Batı Iran dili” sayıyor. Ama Kürtçenin Türkçenin lehçesi olduğunu savunan Türk araştırmacılarının sayısı da bir hayli fazla.

Çeşitli somut verilerden yola çıkıyorlar:

Bir… Kürtçede de, tümce yapısı Türkçedeki gibidir.
Özne, tümleç ve fiil sıralaması vardır.

İki.. Kürtçedeki bazı morfolojik özellikler de Türkçeyle aynıdır.

Üç… Kaşgarlı Matımud’un “Divan-ı Lûgat-ı Türk”ündeki Oğuzcanın pek çok fonolojik özelliğine Kürtçede de rastlanmaktadır.

Dört.. Kürtçede, bugün Türkçede pek kullanılmayan çok sayıda Öztürkçe sözcük bulunmaktadır.

Beş… St. Petersburg Akademisi’nce yayımlanan Kürtçe sözlükte 8528 sözcük yer almaktadır. Bunun 3 bin kadarı “halis ” Türkçedir, 2 bin kadarı ise “Türkçeleşmiş” sözcüklerdir.

★

Türkçe-Kürtçe hısımlığına dikkati çekenler, yalnız Türk araştırmacılar da değil. Bu vesileyle Prof. De Groot’un araştırmasını bir kez daha anımsatmakta
yarar var.

Alman bilim adamının, özellikle iki bulgusu çok önemli!

Orhun Anıtian’nda tam 532 sözcük saptamış ki, bugünkü Anadolu Türkçesinde kullanılmıyor.. Ama bugünkü Anadolu Kürtçesinde kullanılıyor.

Yenisey Anıtian’nda da, Uygur Hakanı’nın “Ey Kürt Beyleri” diye bir seslenişine rastlanıyor… Üstelik de Oğuz Han’ın 24 torunundan birisinin adı da Kürt iki bulgu da düşündürücü.

Ve bu bulgular. Kürtlerin atalarının Sekalar, yani Iskitler olduğu savını akla getiriyor.. Iskitler de Turan kökenli bir boy!

Bir “ulus”u yaratan ne ırktır, ne kan bağıdır.

Ulusun temel öğesi “biz” duygusudur. Bu duyguyu ise ortak kültür yaratır.

Ve ortak kültürü yaratan da yüzyıllar boyu bir arada yaşamaktır. Yani kuşaklar boyu, aynı koşulları paylaşmış olmaktır.

Türk ana-babadan doğmuş Amerikalı da tanıdım;
Arap babadan Alman anadan doğmuş Türk de..

Önemli olan insanın ne olduğu değil, kendisini “ne hissettiği “dir.

Ama insanların, kendi kimliklerini belirlerken bazı “gerçek”leri bitmeye de hakları vardır. Anadolu da bin yıldır yan yana yaşayanları birbirinden koparmak için, bazı gerçekleri saklamak ya da tersyüz etmek hakkı ise herhalde yoktur.

Olmamalıdır!